พราหมณวรรค:25.เรื่องพระปิลินทวัจฉเถระ

25.เรื่องพระปิลินทวัจฉเถระ

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเวฬุวัน  ทรงปรารภพระปิลินทวัจฉเถระ  ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า  อกกฺกสํ เป็นต้น

พระปิลินทวัจฉเถระ  ติดนิสัยพูดคำไม่สุภาพกับคนอื่น เช่น พูดว่า  “มานี่  คนถ่อย  ไปนั่น  คนถ่อย”  เป็นต้น จะใช้คำว่า “คนถ่อย”นี้ทั้งกับคฤหัสถ์แลละบรรพชิต   ภิกษุทั้งหลายได้นำความนี้ขึ้นกราบบังคมพระศาสดาว่า  “พระเจ้าข้า  ท่านปิลินทวัจฉะ  ย่อมเรียกภิกษุด้วยถ้อยคำไม่สุภาพว่า  คนถ่อย”  พระศาสดารับสั่งให้พระเถระนั้นมาเฝ้า  แล้วตรัสถามถึงเรื่องนี้  เมื่อพระเถระยอมรับว่าได้พูดอย่างนั้นจริง  พระศาสดาทรงใช้อตีตังสญาณย้อนรำลึกถึงอดีตชาติของพระเถระ  ทรงทราบว่าเมื่อ 500 ที่ผ่านมา  พระเถระเคยเกิดในวรรณะพราหมณ์มาตลอด  ซึ่งพวกพราหมณ์ถือว่าพวกตนมีฐานะสูงส่งกว่าพวกคนวรรณะอื่น  คำว่า “คนถ่อย “นี้พระเถระเคยพูดมาจนติดเป็นนิสัย   ดังนั้นพระศาสดาจึงตรัสกับภิกษุทั้งหลายว่า พระเถระไม่ได้จงใจที่จะพูดกระทบกระทั่งคนอื่น  เพราะปกติแล้วพระขีณาสพจะไม่พูดคำระคายหู  หรือคำหยาบใดๆ

จากนั้น  พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  พระคาถานี้ว่า

อกกฺกสํ  วิญฺญาปนึ

คิรึ  สจฺจํ  อุทีรเย

ยาย  นาภิสเช  กญฺจิ

ตมหํ  พฺรูหิ  พฺราหฺมณํ ฯ

ผู้ใด  พึงกล่าวถ้อยคำอันไม่ระคายหู

อันให้รู้กันได้เป็นคำจริง

อันเป็นเหตุไม่ยังใครๆให้ขัดใจ

เราเรียกผู้นั้นว่า  เป็นพราหมณ์.

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง  ชนเป็นอันมาก  บรรลุอริผลทั้งหลาย  มีโสดาปัตติผลเป็นต้น.