นาควรรค:02.เรื่องภิกษุผู้เคยเป็นควาญช้าง

02.เรื่องภิกษุผู้เคยเป็นควาญช้าง

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน  ทรงปรารภภิกษุรูปหนึ่ง  ผู้เคยเป็นนายหัตถาจารย์(ควาญช้าง)  ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า  น  หิ  เอเตหิ  เป็นต้น

ในกาลครั้งหนึ่ง   ภิกษุซึ่งเคยเป็นนายควาญช้างรูปหนึ่ง   เห็นนายควาญช้างคนหนึ่ง  กำลังฝึกช้างอยู่ที่ใกล้ฝั่งแม่น้ำอจิรวดี  และก็ไม่สามารถฝึกช้างนั้นได้  จึงได้พูดกับภิกษุอื่นๆว่า  “ผู้มีอายุทั้งหลาย  หากว่านายหัตถาจารย์(นายควาญช้าง)นี้  พึงแทงช้างตัวนี้ที่ตรงโน้น  เขาพึงให้มันสำเหนียกเหตุนี้ได้โดยเร็วทีเดียว”  เมื่อนายควาญช้างนั้นได้ยินและนำไปปฏิบัติตาม  เขาก็สามารถฝึกช้างตัวนั้นสำเร็จอย่างรวดเร็ว  เมื่อกลับถึงวัดพระเชตวัน  ภิกษุเหล่านั้นได้กราบทูลความที่เกิดขึ้นนั้นแด่พระศาสดา   พระศาสดาตรัสเรียกภิกษุนั้นมาเฝ้า  และได้ตรัสว่า “ บุรุษเปล่า  เธอต้องการอะไร  ด้วยยานคือช้าง  หรือยานอย่างอื่นที่ฝึกแล้ว  เพราะชื่อว่าคนผู้สามารถเพื่อจะไปสู่สถานที่เคยไปด้วยยานเหล่านี้ หามีไม่  แต่ผู้ที่ตนฝึกดีแล้ว  อาจไปสู่สถานที่ไม่เคยไปได้  เพราะฉะนั้น  เธอจงฝึกตนเท่านั้น  เธอจะต้องการอะไรด้วยการฝึกสัตว์พาหนะเหล่านั้น”

จากนั้น  พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท   พระคาถานี้ว่า

น  หิ  เอเตหิ  ยาเนหิ

คจฺเฉยฺย  อคตํ  ทิสํ

ยถาตฺตนา  สุทนฺเตน

ทนฺโต  ทนฺเตน  คจฺฉติ ฯ

ก็บุคคลพึงไปสู่ทิศที่ยังไม่เคย

ไปด้วยยานเหล่านี้

เหมือนคนผู้ฝึกตนแล้ว

ไปสู่ทิศที่ยังไม่เคยไปได้ด้วยตนที่ฝึกแล้ว

ทรมานดีแล้วฉะนั้น  ไม่ได้.

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง   ชนเป็นอันมาก   บรรลุอริยผลทั้งหลาย  มีโสดาปัตติผลเป็นต้น.