ภิกขุวรรค:03.เรื่องภิกษุชื่อโกกาลิกะ

03.เรื่องภิกษุชื่อโกกาลิกะ

 

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน  ทรงปรารภภิกษุชื่อโกกาลิกะ    ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า  โย  มุขสญฺญโต  เป็นต้น

ภิกษุชื่อโกกาลิกะ  ด่าว่าพระอัครสาวกทั้งสอง คือ  พระสารีบุตรเถระ  และพระมหาโมคคัลลานเถระ  ครั้นมรณภาพแล้ว  ผลกรรมนี้ได้ส่งให้ไปเกิดในปทุมนรก  เมื่อภิกษุทั้งหลายนำเรื่องนี้มาสนทนากัน  พระศาสดาทรงทราบ  ตรัสว่า  ภิกษุโกกาลิกะนี้เคยเดือดร้อนเพราะปากมาตั้งแต่ในอดีตชาติ และได้ทรงนำเรื่องในอดีตมาทรงเล่าว่า  ภิกษุโกกาลกะนี้เคยเกิดเป็นเต่า  ถูกหงส์ 2 ตัวคาบ  จะพาไปเที่ยวที่ถ้ำแห่งหนึ่ง  โดยเต่าคาบกลางไม้  ส่วนหงส์ 2  ตัวนั้นคาบที่ปลายไม้ตัวละข้าง แล้วทะยานบินขึ้นสู่อากาศ  พวกเด็กๆเห็นหงส์คาบเต่าบินมา  ก็ร้องตะโกนว่า  “หงส์หามเต่า ๆ” เต่าอายพวกเด็กๆ นึกอยากจะพูดว่า “เต่าหามหงส์  ไม่ใช่หงส์หามเต่า”  แต่พออ้าปากจะพูด ปากก็เลยหลุดจากไม้ที่คาบมา  ตกลงมาตายที่พื้นดิน  เมื่อทรงเล่าเรื่องในอดีตจบลงแล้ว  พระศาสดาตรัสว่า  “ภิกษุทั้งหลาย  ธรรมดาเป็นผู้สำรวมปาก  ประพฤติเรียบร้อย   ไม่ฟุ้งซ่าน  มีจิตสงบ”

จากนั้น  พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  พระคาถานี้ว่า

โย  มุขสญฺญโต  ภิกขุ

มนฺตภาณี   อนุทธโต

อตฺถํ  ธมฺมญฺจ  ทีเปติ

มธุรนฺตสฺส  ภาสิตํ  ฯ

ภิกษุใด  สำรวมปาก

มีปกติกล่าวด้วยปัญญา

ไม่ฟุ้งซ่าน  แสดงอรรถและธรรม

ภาษิตของภิกษุนั้น  ย่อมไพเราะ .

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง  ชนเป็นอันมาก  บรรลุอริยผลทั้งหลาย  มีโสดาปัตติผลเป็นต้น.