มััคควรรค:06.เรื่องพระเถระแก่

06.เรื่องพระเถระแก่

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน  ทรงปรารภพระภิกษุแก่หลายรูป ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า   วนํ  ฉินฺทถ เป็นต้น

ในกาลครั้งหนึ่ง   ในกรุงสาวัตถี   มีชายชราฐานะดีหลายคน   ออกบวชเป็นพระภิกษุ   พระภิกษุชราเหล่านี้ ไม่สามารถเล่าเรียนได้  เพราะความเป็นคนแก่   จึงให้คนสร้างบรรณศาลาไว้ที่หลังวัด   แม้ในเวลาออกไปบิณฑบาตก็จะไปที่บ้านของบุตรและภรรยาของตน ในหมู่อดีตภรรยาของพระภิกษุแก่เหล่านี้  มีนางหนึ่งชื่อว่า  มธุรปาณิกา  เป็นผู้ทำอาหารเก่งมาก  นางจะคอยดูแลพระแก่เหล่านี้ทุกรูป   พระแก่เหล่านี้เมื่อได้อาหารจากการบิณฑบาตมาแล้วก็จะไปนั่งฉันอยู่ที่บ้านของนาง     อยู่มาวันหนึ่ง  นางมธุปาณิกาล้มป่วยและได้เสียชีวิตอย่างฉับพลัน   ภิกษุแก่เหล่านี้มีความเศร้าโศกร้องไห้รำพึงรำพันถึงนางผู้มีฝีมือในการทำอาหารอร่อย

พระศาสดา เมื่อทรงทราบเรื่องนี้   จากการสนทนาของภิกษุทั้งหลาย  ได้ตรัสว่า   เรื่องนี้เคยเกิดขึ้นมาแล้วในอดีตเหมือนกัน  และได้นำเรื่องกากชาดกมาตรัสเล่า   แล้วตรัสกับภิกษุชราเหล่านี้ว่า  “ภิกษุทั้งหลาย  พวกเธออาศัยป่า  คือ  ราคะ  โทสะ  และโมหะ  จึงถึงทุกข์นี้  พวกเธอควรตัดป่านั้นเสีย พวกเธอจักเป็นผู้หมดทุกข์ได้ด้วยอาการอย่างนั้น”

จากนั้น  พระศาสดาจึงตรัสพระธรรมบท  2 พระคาถานี้ว่า

วนํ  ฉินฺทถ  มา  รุกฺขํ

วนโต  ชายตี  ภยํ

เฉตฺวา  วนญฺจ  วนฏฺฐญฺจ

นิพฺพนา  โหถ  ภิกฺขโว ฯ

ท่านทั้งหลาย  จงตัดกิเลสดุจป่า

อย่าตัดต้นไม้

ภัยย่อมเกิดแต่กิเลสดุจป่า

ภิกษุทั้งหลาย  ท่านทั้งหลาย  จงตัดกิเลสดุจป่า  และดุจหมู่ไม้ตั้งอยู่ในป่าแล้ว

เป็นผู้ไม่มีกิเลสดุจป่า.

ยาวฺญฺหิ  วนฏฺโฐ  นะ  ฉิชฺชติ

อณุมตฺโตปิ  นรสฺส  นาริสุ

ปฏิพทฺธมโนว   ตาว  โส

วจฺโฉ  ขีรปโกว  มาตริ  ฯ

เพราะกิเลสดุจหมู่บ้านตั้งอยู่ในป่า

ถึงมีประมาณนิดหน่อยของนรชน

ยังไม่ขาดในนารีทั้งหลายเพียงใด

เขาเป็นเหมือนลูกโคที่ยังดื่มน้ำนม

มีใจปฏิพัทธ์ในมารดาเพียงนั้น.

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง   พระเถระแก่เหล่านั้น   ได้บรรลุโสดาปัตติผล  พระธรรมเทศนา   มีประโยชน์แม้แก่ชนที่มาประชุมกัน.