ภิกขุวรรค:02.เรื่องภิกษุฆ่าหงส์

02.เรื่องภิกษุฆ่าหงส์

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน  ทรงปรารภภิกษุผู้ฆ่าสงส์ตัวหนึ่ง ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า  หตฺถสญฺญโต  เป็นต้น

ในกาลครั้งหนึ่ง  ภิกษุรูปหนึ่ง  มีความเชี่ยวชาญในการในการดีดก้อนกรวด  สามารถดีดวัตถุที่เคลื่อนที่ได้โดยไม่พลาด  วันหนึ่ง  ภิกษุรูปนี้นั่งอยู่กับภิกษุอีกรูปหนึ่ง  หลังจากลงไปอาบน้ำในแม่น้ำอจิรวดีขึ้นมาแล้ว  ก็เห็นหงส์ 2 ตัวบินมาในอากาศ  จึงได้บอกกับภิกษุอีกรูปหนึ่งที่นั่งอยู่ด้วยกันว่า  จะเอาก้อนกรวดดีดไปที่ตาของหงส์ตัวหนึ่งที่บินมานั้น  ว่าแล้วก็ดีดก้อนกรวดไป   เมื่อหงส์ได้ยินเสียงก้อนกรวด  มันก็หันกลับมามอง ก้อนกรวดที่ภิกษุดีดไปนั้นก็ได้ถูกที่ตาข้างหนึ่งทะลุไปออกที่ตาอีกข้างหนึ่งของนกตัวนั้น   หงส์ตัวนั้นส่งเสียงร้องด้วยความเจ็บปวดและม้วนตัวตกลงมาที่แทบเท้าของภิกษุนั้น

ภิกษุทั้งหลายที่เห็นเหตุการณ์ก็ได้นำภิกษุนั้นไปเฝ้าพระศาสดา  พระศาสดาทรงตำหนิการกระทำของภิกษุนั้น  แล้วตรัสว่า “ภิกษุ  เธอบวชในพระศาสนาที่เป็นเหตุนำสัตว์ออกจากทุกข์  แต่กลับกระทำแล้วอย่างนี้  เพราะเหตุอะไร?  บัณฑิตในปางก่อน   เมื่อพระพุทธเจ้ายังไม่ทรงอุบัติ  แม้จะเป็นฆราวาสครองเรือนอยู่  ก็ยังรังเกียจการกระทำเช่นนี้  ส่วนเธอบวชในพระพุทธศาสนา หาได้รังเกียจแม้แต่น้อยไม่”   และได้ทรงนำเรื่องในชาดกเรื่องหนึ่งมาทรงเล่า  แล้วได้สรุปว่า “ภิกษุ  บัณฑิตในกาลก่อน  แม้จะมีเหตุจำเป็นเกิดขึ้น ก็ยังรังเกียจแม้แต่เรื่องทำผิดเล็กน้อย  แต่เธอสิบวชในศาสนาของพระพุทธเจ้าผู้เช่นด้วยกับเรา  ยังทำปาณาติบาตอยู่เช่นนี้  นับว่าได้ทำกรรมอันหนักยิ่งนัก  ธรรมดาภิกษุ  ควรเป็นผู้สำรวมด้วยมือ  เท้า  และวาจา”

จากนั้น  พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  พระคาถานี้ว่า

หตฺถสญฺญโต  ปาทสญฺญโต

วาจาย  สญฺญโต  สญฺญตุตฺตโม 

อชฺฌตฺตรโต  สมาหิโต

เอโก  สนฺตุสิโต  ตมาหุ  ภิกขํ ฯ

บัณฑิตทั้งหลาย   กล่าวบุคคลผู้มีมือสำรวมแล้ว

มีเท้าสำรวมแล้ว  มีวาจาสำรวมแล้ว  มีตนสำรวมแล้ว

ยินดีในธรรมอันเป็นไปภายใน  มีจิตตั้งมั่นแล้ว

เป็นคนโดดเดี่ยว  สันโดษ  ว่า เป็นภิกษุ.

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง   ชนเป็นอันมาก  บรรลุอริยผลทั้งหลาย  มีโสดาปัตติผลเป็นต้น.