ปกิณณกวรรค:06.เรื่องภิกษุวัชชีบุตร

06.เรื่องภิกษุวัชชีบุตร

พระศาสดา  เมื่อทรงอาศัยกรุงไพศาลี   ประทับอยู่ในป่ามหาวัน  ทรงปรารภภิกษุผู้เป็นโอรสของเจ้าวัชชีรูปหนึ่ง  ที่พระธรรมสังคาหกาจารย์  กล่าวหมายเอาว่า

ภิกษุผู้เป็นโอรสของเจ้าวัชชีรูปหนึ่ง  อยู่ในราวป่าแห่งหนึ่ง  ใกล้เมืองไพศาลี  ในสมัยนั้น  ในกรุงไพศาลี  มีการเล่นมหรสพเฉลิมฉลองเทศกาลตลอดคืนยังรุ่ง   ครั้งนั้น  ภิกษุนั้น  ได้ยินเสียงกึกก้องของดนตรีที่เขาตีและประโคม  จึงคร่ำครวญอยู่ว่า   “พวกเราผู้เดียว  ย่อมอยู่ในป่า  เหมือนไม้ที่เขาทิ้งแล้วในป่า  ในราตรีเช่นนี้  บัดนี้  ใครเล่า? ที่เลวกว่าพวกเรา”

เทวดาผู้สิงอยู่ในป่าแห่งนั้น  ได้ยินคำรำพึงรำพันของภิกษุรูปนั้นแล้ว   กล่าวว่า  “ท่านผู้เดียว อยู่ในป่า  เหมือนไม้ที่เขาทิ้งไว้ในป่า  ชนเป็นอันมากย่อมอิจฉาท่านนั้น  ราวกะว่าพวกสัตว์นรก  อิจฉาชนทั้งหลายผู้ไปสู่สวรรค์ ฉะนั้น”

เทวดานั้น  มีความต้องการจะให้ภิกษุนั้นเกิดความสังเวชใจ  อยากอยู่ในเพศบรรพชิตต่อไป   ในวันรุ่งขึ้น  เข้าไปเฝ้าพระศาสดา   กราบทูลเรื่องนี้ให้ทรงทราบ  พระศาสดา  มีพระประสงค์จะตรัสบอก   ถึงความยกลำบากของการเป็นฆราวาส และคุณความดีของการมีเพศเป็นพรรพชิต  จึงตรัสพระธรรมบท  สองพระคาถานี้ว่า

ทุปฺปพฺพชฺชํ  ทุรภิรมํ

ทุราวาสา  ฆรา  ทุกขา

ทุกฺโข  สมานสํวาโส

ทุกขานุปติตทฺธคู

ตสฺมา  น  จทฺธคู  สิยา

น  จ  ทุกฺขานุปติโต  สิยา.

การบวชก็ยาก

การยินดีในการบวชก็ยาก

เรือนที่ปกครองไม่ดี  ให้เกิดทุกข์

การอยู่ร่วมกับผู้เสมอกันเป็นทุกข์

ผู้เดินทางไกล  ผู้ถูกทุกข์ติดตาม

เพราะฉะนั้น  ไม่พึงเป็นผู้เดินทางไกล

และพึงเป็นผู้อันทุกข์ตดตาม.

เมื่อจบพระธรรมเทศนา  ภิกษุนั้นเบื่อหน่ายในทุกข์ที่พระองค์ตรัสในฐานะ 5  แล้ว  ทำลายสังโยชน์  อันเป็นเบื้องต่ำ  5  อันเป็นส่วนเบื้องสูง  5  บรรลุอรหัตตผลแล้ว.