นาควรรค:01.เรื่องของพระองค์

01.เรื่องของพระองค์

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในกรุงโกสัมพี  ทรงปรารภพะระองค์  ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า  อหํ  นาโคว  เป็นต้น

ในกาลครั้งหนึ่ง  พราหมณ์บิดาของนางมาคันทิยา  มีความประทับใจในบุคลิกภาพของพระศาสดา   และได้เสนอนางมาคันทิยาบุตรสาวผู้มีงดงามมากนี้เป็นบาทปริจาริกาของพระศาสดา     แต่พระศาสดาทรงปฏิเสธและตรัสว่าพระองค์ไม่มีความประสงค์จะสัมผัสสิ่งซึ่งเต็มไปด้วยอุจจาระและปัสสาวะแม้ด้วยเท้าของพระองค์  เมื่อฟังพระดำรัสนี้แล้ว  บิดาและมารดาของนางมาคันทิยาก็ได้บรรลุอนาคามิผล   แต่นางมาคันทิยาถือว่าพระศาสดาเป็นศัตรูฉกาจฉกรรจ์ของนาง   และนางหาทางที่จะแก้แค้นพระศาสดาให้ได้  

ในกาลต่อมา  นางมาคันทิยาได้รับการสถาปนาเป็นหนึ่งใน 3 มเหสีเอกของพระเจ้าอุเทน   เมื่อพระนางมาคันทิยาทรงทราบว่าพระศาสดาเสด็จมายังกรุงโกสัมพี   พระนางก็ได้ว่าจ้างคนให้มาตะโกนด่าว่าพระศาสดา  ขณะที่พระองค์เสด็จออกบิณฑบาตในเมือง   พวกคนที่ถูกจ้างวานมาเหล่านั้นก็ได้ตะโกนด่าพระศาสดาว่า  “เจ้าเป็นโจร  เจ้าเป็นคนพาล  เจ้าเป็นคนหลง  เจ้าเป็นอูฐ  เจ้าเป็นโค  เจ้าเป็นลา  เจ้าเป็นสัตว์นรก  เจ้าเป็นสัตว์ดิรัจฉาน   สุคติไม่มีสำหรับเจ้า  ทุคติเท่านั้นอันเจ้าพึงหวัง”

พระอานนท์สดับคำด่าเหล่านั้นแล้ว  ได้กราบทูลพระศาสดา  ให้เสด็จออกจากเมืองโกสัมพีไปยังที่อื่นเสีย  แต่พระศาสดาตรัสว่า เมื่อไปอยู่ที่เมืองอื่น  ก็อาจจะถูกด่าแบบนี้อีก  ซึ่งก็จะต้องย้ายหนีไปอยู่ที่เมืองอื่นต่อไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด   เมื่อมีเรื่องเกิดขึ้น  ณ  ที่ใด  ก็ควรจะให้เรื่องนั้นสงบระงับเสียก่อน  จึงค่อยไป ณ  ที่แห่งอื่น   และพระศาสดาได้ตรัสกับพระอานนท์ด้วยว่า “อานนท์  เราเป็นเช่นกับช้างที่เข้าสู่สงคราม  การอดทนต่อลูกศรที่แล่นมาจาก 4  ทิศ  เป็นภาระของช้างที่เข้าสู่สงคราม  ฉันใด  ชื่อว่าการอดทนถ้อยคำที่ชนทุศีลแม้มากกล่าวแล้ว  เป็นภาระของเราฉันนั้นเหมือนกัน”

จากนั้น  พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  สามพระคาถานี้ว่า

อหํ  นาโคว  สงฺคาเม

จาปาโต  ปติตํ  สรํ

อติวากฺยํ  ติติกฺขิสฺสํ

ทุสฺสีโล  หิ  พหุชฺชโน ฯ

ทนฺตํ  นยนฺติ  สมิตึ

ทนฺตํ  ราชาภิรูหติ

ทนฺดต  เสฏฺโฐ  มนุสฺเสสุ

โยติวากฺยํ  ติติกฺขติ  ฯ

วรมสฺสตรา  ทนฺตา

อาชานียา  จ  สินฺธวา

กุญฺชรา  จ  มหานาคา

อตฺตทนฺโต  ตโต  วรํ ฯ

เราจักอดกลั้นคำล่วงเกิน

เหมือนช้างอดทนลูกศรที่ตกจากแล่งในสงครามฉะนั้น

เพราะชนเป็นอันมากเป็นผู้ทุศีล

ชนทั้งหลาย  ย่อมนำสัตว์พาหนะที่ฝึกแล้วไปสู่ที่ประชุม

พระราชาย่อมทรงสัตว์พาหนะที่ฝึกแล้ว.

บุคคลผู้อดกลั้นคำล่วงเกินได้  ฝึกตนแล้ว

 เป็นผู้ประเสริฐ  ในมนุษย์ทั้งหลาย

ม้าอัสดร1  ม้าสินธพผู้อาชาไนย1

ช้างชนิดกุญชร1  ที่ฝึกแล้ว

ย่อมเป็นสัตว์ประเสริฐ

แต่บุคคลที่มีตนฝึกแล้ว

ย่อมประเสริฐกว่า(สัตว์พิเศษนั้น)”

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง   มหาชนแม้ทั้งหมดนั้น  ผู้รับสินจ้างแล้วยืนด่าอยู่ในที่ทั้งหลาย  มีถนนและทางแยกเป็นต้น  บรรลุโสดาปัตติผล.