โลกวรรค:02. เรื่องพระเจ้าสุทโธทนะ

02. เรื่องพระเจ้าสุทโธทนะ

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในนิโครธาราม  ทรงปรารภพระบิดา  ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า  อุตฺติฏฺเฐ   นปฺปมชฺเชยฺย  เป็นต้น

ที่มาของการตรัสพระธรรมบท  พระคาถานี้มีว่า

เมื่อพระศาสดาเสด็จไปกรุงกบิลพัสดุ์ครั้งแรกนั้น  ได้ประทับอยู่ในวัดนิโครธาราม   ได้ทรงแสดงธรรมโปรดพระญาติ   พระเจ้าสุทโธทนะพุทธบิดา  ทรงดำริว่า  เมื่อพระสมณโคดมเป็นพระโอรสของพระองค์  ในวันรุ่งขึ้นก็น่าที่พระสมณโคดมจะเสด็จเข้ามาบิณฑบาตในพระราชวัง  แต่พระเจ้าสุทโธทนะก็มิได้เข้าไปทูลอาราธนาพระศาสดาโดยตรง  และท้าวเธอได้ตระเตรียมภัตตาหารสำหรับถวายภิกษุจำนวน 20,000 รูป  แต่พอถึงในเช้าวันรุ่งขึ้นปรากฏว่า  พระศาสดาได้เสด็จไปบิณฑบาตพ้อมด้วยภิกษุทั้งหลายตามประเพณีของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย 

พระนางยโสธรา  พระมเหสีของเจ้าชายสิทธัตถะก่อนที่จะเสด็จออกผนวช  ทอดพระเนตรจากพระแกลเห็นพระศาสดาเสด็จออกบิณฑบาต  พระนางได้เข้าไปกราบทูลพระเจ้าสุทโธทนะให้ทรงทราบ  พระเจ้าสุทโธทนะจึงได้รีบเสด็จไปพบพระศาสดา  แล้วทูลว่า   สำหรับคนที่เป็นสมาชิกของพระราชวงศ์นั้น  ถือว่าการออกไปขออาหารจากบ้านหลังหนึ่งสู่บ้านอีกหลังหนึ่งนั้นเป็นสิ่งเสื่อมเสียเกียรติ  แต่พระศาสดาได้ตรัสตอบว่า  เป็นประเพณีของพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ต้องบิณฑบาตจากบ้านหลังหนึ่งสู่บ้านอีกหลังหนึ่งอย่างนี้  ดังนั้นจึงเป็นสิ่งสมควรสำหรับพระองค์ที่จะรักษาประเพณีนี้ไว้

จากนั้น  พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  สองพระคาถานี้ว่า

อุตฺติฏฺเฐ  นปฺปมชฺเชยย

ธมฺมํ  สุจริตํ  จเร

ธมฺมจารี  สุขํ  เสติ

อสฺมึ  โลเก  ปรมฺหิ  จ  ฯ

 

บรรพชิตไม่พึงประมาทในก้อนข้าว

อันตนพึงลุกขึ้นรับ

บุคคลพึงประพฤติธรรมให้สุจริต

ผู้มีปกติประพฤติธรรม

ย่อมอยู่เป็นสุข ในโลกนี้และโลกหน้า.

ธมฺมํ  จเร  สุจริตํ

น  ตํ  ทุจฺจริตํ  จเร

ธมฺมจารี  สุขํ  เสติ

อสฺมึ  โลเก  ปรมฺหิ  จ ฯ

บุคคลพึงประพฤติกรรมให้สุจริต

ไม่พึงประพฤติธรรมให้ทุจริต

ผู้มีปกติประพฤติธรรม

ย่อมอยู่เป็นสุข ในโลกนี้และโลกหน้า.

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง   พระราชาดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล    พระธรรมเทศนามีประโยชน์แม้แก่ชนทั้งหลายผู้ประชุมกัน.