ทัณฑวรรค:05.เรื่องอุโปสถกรรม

05.เรื่องอุโปสถกรรม

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน  ทรงปรารภอุโบสถกรรมของอุบาสิกาทั้งหลายมีนางวิสาขาเป็นต้น  ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า   ยถา   ทณฺเฑน  โคปาโล  เป็นต้น

ในวันอุโบสถวันหนึ่ง  หญิงประมาณ 500 คนในกรุงสาวัตถี ไปที่วัดบุพพารามเพื่อรักษาอุโบสถ  นางวิสาขาซึ่งเป็นผู้บริจาคทรัพย์สร้างวัดแห่งนี้  ก็ได้ถามหญิงวัยชราในหมู่ของหญิงเหล่านี้ว่า  มารักษาอุโบสถด้วยวัตถุประสงค์อะไร  พวกหญิงในวัยชราบอกว่า มารักษาอุโบสถเพื่อต้องการทิพยสมบัติ  ถามหญิงกลางคน  ก็ได้คำตอบว่า  มารักษาอุโบสถเพื่อต้องการพ้นจากสภาพที่สามีมีภรรยาหลายคน  ถามพวกหญิงในวัยสาว  ก็ได้คำตอบว่า  มารักษาอุโบสถเพื่อต้องการได้บุตรชายในการมีครรภ์คราวแรก  ถามหญิงสาวในวัยแรกรุ่น  ก็ได้คำตอบว่า  รักษาอุโบสถเพื่อต้องการได้สามีแต่วัยสาวๆ   

นางวิสาขาเมื่อได้ฟังความเห็นที่แตกต่างกันของหญิงเหล่านั้นแล้ว  ก็ได้พาหญิงเหล่านั้นไปสู่สำนักพระศาสดา กราบทูลให้ทรงทราบถึงทัศนะที่แตกต่างกันในการรักษาอุโบสถของหญิงเหล่านั้น  พระศาสดาตรัสว่า  “วิสาขา  ธรรมดาสภาวธรรมทั้งหลายมีชาติ(การเกิด)เป็นต้นของสัตว์เหล่านั้น  เป็นเช่นกับนายโคบาลที่มีท่อนไม้ในมือ  ชาติส่งสรรพสัตว์ไปสู่สำนักของชรา  ชราส่งไปสู่สำนักของพยาธิ  พยาธิส่งไปสู่สำนักของมรณะ  มรณะย่อมตัดชีวิต  ดุจบุคคลตัดต้นไม้ด้วยขวาน  แม้เมื่อเป็นอย่างนั้น  ปวงสัตว์ชื่อว่าปรารถนาวิวัฏฏะ(พระนิพพาน) ย่อมไม่มี  มัวแต่ปรารถนาวัฏฏะเท่านั้น”   

จากนั้นพระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  พระคาถานี้ว่า

ยถา   ทณเฑน  โคปาโล

คาโว  ปาเชติ  โคจรํ

เอวํ  ชรา  จ  มจฺจุ  จ

อายุ ปาเชนฺติ  ปาณินํฯ 

นายโคบาล  ย่อมต้อนโคทั้งหลายไปสู่ที่หากินด้วยท่อนไม้  ฉันใด

ชราและมัจจุ  ย่อมต้อนอายุของสัตว์ทั้งหลายไป  ฉันนั้น.

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง  ชนเป็นมาก  บรรลุโสดาปัตติผลทั้งหลาย  มีโสดาปัตติผลเป็นต้น