อัตตวรรค:10.เรื่องพระอัตตทัตถเถระ

10.เรื่องพระอัตตทัตถเถระ

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน  ทรงปรารภพระอัตตทัตถเถระ  ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า  “อตฺตนาว  กตํ  ปาปํ” เป็นต้น

เมื่อพระศาสดาทรงประกาศว่า  พระองค์จะปรินิพพานในอีกสี่เดือนข้างหน้า   ภิกษุที่ยังเป็นปุถุชนเป็นจำนวนมาก มีความสลดหดหู่  ไม่ยอมทิ้งสำนักพระศาสดาไปไหน  เที่ยวปรึกษาหารือกันว่า   ควรจะทำอย่างไรกันดี  แต่พระอัตตทัตถเถระ  กลับไม่ไปยังสำนักของพระศาสดา  แต่ทว่าได้ตกลงใจว่าจะบรรลุพระอรหัตตผลให้ได้ในระหว่างที่พระศาสดายังทรงพระชนม์อยู่นี้  จึงได้ปฏิบัติพระกัมมัฏฐานอย่างขะมักเขม้น  ภิกษุอื่นๆ ไม่เข้าใจการกระทำของพระเถระ   จึงนำเรื่องนี้เข้ากราบทูลพระศาสดา  เมื่อพระศาสดาได้ทรงเรียกพระเถระมาเฝ้า  ทรงสอบถามและทราบความจริงแล้ว  ตรัสกับภิกษุทั้งหลายว่า  “ภิกษุทั้งหลาย  ผู้ใดมีความสิเนหาในเรา  ผู้นั้นควรเป็นดุจอัตตทัตถะ  ด้วยว่าชนทั้งหลายบูชาอยู่  ด้วยวัตถุต่างๆ มีของหอมเป็นต้น  ย่อมไม่ชื่อว่าบูชาเรา  ส่วนผู้บูชาอยู่ด้วยการปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม  ย่อมชื่อว่าบูชาเรา  เพราะฉะนั้น  แม้ภิกษุรูปอื่นก็พึงเป็นเช่นอัตตทัตถะ”

จากนั้น   พระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท  พระคาถานี้ว่า

อตฺตทตฺถํ  ปรตฺเถน

พหุนาปิ  น  หาปเย

อตฺตทตฺถมภิญฺญาย

สทตฺถปฺปสุโต  สิยา ฯ

บุคคลไม่พึงยังประโยชน์ของตน

ให้เสื่อมเสียเพราะประโยชน์ของคนอื่นแม้มาก

รู้จักประโยชน์ของตนแล้ว

พึงเป็นผู้ขวนขวายในประโยชน์ของตน.

เมื่อพระธรรมเทศนาจบลง   พระเถระนั้น  ได้ตั้งอยู่ในพระอรหัตตผล  เทศนาได้มีประโยชน์แม้แก่ภิกษุผู้มาประชุมกันทั้งหลาย.