ชราวรรค:08.เรื่องปฐมโพธิกาล

08.เรื่องปฐมโพธิกาล

พระศาสดา  เมื่อประทับนั่ง ณ ควงไม้โพธิพฤกษ์  ทรงเปล่งอุทานด้วยความเบิกบานพระหฤทัย  ในกาลต่อมา  พระอานนทเถระทูลถาม  จึงตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า  อเนกชาติสํสารํ  เป็นต้น

พระสัมมาสัมพุทธเจ้า   ประทับนั่ง ณ ควงไม้โพธิพฤกษ์  เมื่อพระอาทิตย์ยังไม่อัสดงคต  ทรงกำจัดมารและพลแห่งมารแล้ว  ในปฐมยาม  ทรงทำลายความมืดที่ปกปิดปุพเพนิวาสญาณ  ในมัชฌิมยาม  ทรงชำระทิพจักษุให้หมดจดแล้ว  ในปัจฉิมยาม  ทรงอาศัยความกรุณาในหมู่สัตว์  ทรงหยั่งพระญาณลงในปัจจยาการแล้ว  ทรงพิจารณาปัจจยาการนั้น  ทั้งในส่วนของอนุโลม และปฏิโลม  ในเวลาอรุณขึ้น  ทรงบรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณพร้อมด้วยมหัศจรรย์หลายอย่าง  เมื่อจะทรงเปล่งอุทาน ที่พระพุทธเจ้าทุกพระองค์จะต้องตรัส  จึงได้ตรัสพระธรรมบท  สองพระคาถานี้ว่า

อเกชาติสํสารํ

สนฺธาวิสฺสํ  อนิพฺพิสํ

คหการํ  คเวสนฺโต

ทุกฺขา  ชาติ  ปุนปฺปุนํ

คหการก  ทิฏฺโฐติ

ปุน  เคหํ  น  กาหสิ

สพฺพา  เต  ผาสุกา  ภคฺคา

คหกูฏํ  วิสงฺขตํ

วิสงฺขารคตํ   จิตฺตํ

ตณฺหานํ  ขยมชฺฌคา  ฯ

เราแสวงหาช่างทำเรือน  เมื่อไม่ประสบ

จึงได้ท่องเที่ยวไปสู่สงสาร  มีชาติเป็นอเนก

ความเกิดบ่อยๆเป็นทุกข์  แน่ะนายช่างผู้ทำเรือน

เราพบท่านแล้ว  ท่านจะทำเรือนอีกไม่ได้.

ซี่โครงทุกซี่ของท่าน  เราหักเสียแล้ว

ยอดเรือน เราก็รื้อเสียแล้ว

เพราะเราบรรลุธรรมที่สิ้นตัณหาแล้ว.