ปุปผวรรค:03. เรื่องพระเจ้าวิฑูฑภะ

03. เรื่องพระเจ้าวิฑูฑภะ

พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระนครสาวัตถี ทรงปรารภพระเจ้าวิฑูฑภะ พร้อมทั้งข้าราชบริพาร ซึ่งถูกน้ำท่วมจนเสด็จสวรรคตและเสียชีวิต ได้ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 47 นี้

เรื่องมีอยู่ว่า พระเจ้าปเสนทิโกศล มีพระประสงค์จะอภิเษกสมรสกับคนในราชสกุลศากยะของพระศาสดา จึงได้ทรงส่งคณะทูตไปที่กรุงกบิลพัสดุ์เพื่อไปสู่ขอเจ้าหญิงแห่งราชวงศ์ศากยะมาสักพระองค์หนึ่ง พวกเจ้าศากยะไม่มีความต้องการจะขัดพระทัยของพระเจ้าปเสนทิโกศลจึงตอบตกลงไปตามพระประสงค์  แต่แทนที่จะประทานเจ้าหญิงศากยะบริสุทธิ์จริงๆ กลับส่งหญิงงามมากนางหนึ่งชื่อ วาสภขัตติยา ที่เกิดจากเจ้ามหานามะกับนางทาสไปประทานให้  พระเจ้าปเสนทิโกศลไม่ทรงทราบเรื่องนี้ได้ทรงแต่งตั้งให้นางเป็นหนึ่งในมเหสีเอกของพระองค์ และต่อมานางก็ได้ประสูติพระโอรสพระองค์หนึ่ง  ทรงขนานนามพระโอรสพระองค์นี้ว่า วิฑูฑภะ  เมื่อเจ้าชายวิฑูฑภะมีพระชนมายุ 16 พรรษา ได้เสด็จไปเยือนพระเจ้ามหานามะและเจ้าชายในศากยวงศ์ทั้งหลาย  เมื่อเสด็จไปถึงเจ้าชายวิฑูฑภะทรงได้รับการต้อนรับด้วยดี  แต่บรรดาราชกุมารทั้งหลายที่พระชนมายุอ่อนกว่าเจ้าชายวิฑูฑภะถูกส่งไปอยู่ที่หมู่บ้านแห่งหนึ่ง  เพราะฉะนั้นพวกราชกุมารเหล่านี้จึงไม่ต้องทำความเคารพเจ้าชายวิฑูฑภะ หลังจากประทับอยู่ที่กรุงกบิลพัสดุ์อยู่ 2-3 วันเจ้าชายวิฑูฑภะและคณะผู้ติดตามก็ได้เสด็จกลับแคว้นโกศล  หลังจากที่พระเจ้าวิฑูฑภะเสด็จออกจากพระราชวังไปแล้วนั้น ทาสหญิงคนหนึ่งก็ได้นำน้ำนมมาล้างพระแท่นที่ประทับนั่งของเจ้าชายวิฑูฑภะ พลางปากก็ร้องสาปแช่งว่า “ที่นี่เป็นที่ที่บุตรชายของนางทาสมานั่ง” ในขณะนั้นเองคนในคณะผู้ติดตามของเจ้าชายวิฑูฑภะกลับมาเอาสิ่งของที่ตนลืมไว้ที่ตรงนั้น ก็จึงได้ยินคำพูดของนางทาสคนนั้นเข้าพอดี  เมื่อสอบถามนางทาสก็ได้บอกกับชายผู้กลับมาเอาของนั้นว่า มารดาของเจ้าชายวิฑูฑภะเป็นลูกของทาสหญิงคนหนึ่งของพระเจ้ามหานาม
 

เจ้าชายวิฑูฑภะเมื่อได้ทรงทราบเรื่องนั้นโดยตลอดแล้ว ก็ทรงพิโรธมากและได้ทรงประกาศว่า สักวันหนึ่งพระองค์จะทรงเอาเลือดจากลำคอของพวกเจ้าศากยะมาล้างพระแท่นที่ประทับนั้นให้จงได้ และเมื่อพระองค์ได้รับการอภิเษกเป็นพระราชาแล้ว พระองค์ก็ได้ทรงกระทำตามที่ได้ทรงประกาศเอาไว้เมื่อครั้งนั้น โดยพระองค์ทรงกรีธาทัพบุกไปสังหารพวกเจ้าศากยะทั้งหมด ยกเว้นแต่พระเจ้ามหานามะและคนไม่กี่คนที่อยู่กับพระองค์ ในระหว่างทางที่ทรงยกทัพกลับแคว้นโกศล พระเจ้าวิฑูฑภะและกองทัพของพระองค์ได้ตั้งค่ายพักแรมอยู่บนหาดทรายในแม่น้ำอจิรวดี  คืนนั้นได้เกิดฝนตกลงมาหนักมากทางด้านเหนือน้ำ  เกิดน้ำหลากไหลมาพัดพาทหารในกองทัพรวมทั้งพระเจ้าวิฑูฑภะเองที่นอนอยู่บนหาดทราย  ทุกคนได้ถูกกระแสน้ำพัดหายลงไปในมหาสมุทร

เมื่อพระศาสดาทรงสดับเหตุการณ์โศกนาฏกรรมทั้งสองเหตุการณ์นี้แล้ว ได้ทรงอธิบายกะภิกษุทั้งหลายว่า พระญาติของพระองค์คือพวกเจ้าศากยะเหล่านี้ได้เคยกระทำกรรมอย่างหนึ่งไว้ในอดีตชาติ กล่าวคือ พวกเขาได้ใส่ยาพิษลงไปในน้ำทำให้ปลาและสัตว์น้ำทั้งหลายตายไปเป็นจำนวนมาก  ก็เพราะผลของอกุศลกรรมที่ทำมานั้นจึงทำให้พวกเจ้าศากยะต้องมาเสียชีวิตพร้อมๆกันอย่างนี้  และพระองค์ได้ตรัสถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับพระเจ้าวิฑูฑภะและกองทัพของพระองค์ด้วยว่า “ความตายย่อมพัดพาเอาหมู่สัตว์ที่มัวแต่ลุ่มหลงในกามคุณไป ดุจห้วงน้ำใหญ่พัดพาพวกคนที่มัวหลับใหลไปฉะนั้น”

จากนั้นพระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 47 ว่า
 

ปุปฺผานิ เหว ปจินนฺตํ

พฺยาสตฺตมนสํ  นรํ

สุตฺตํ คามํ  มโหโฆ ว

มจฺจุ อาทาย คจฺฉติฯ

ความตายคร่าคนที่มัวเลือกเก็บดอกไม้(กามคุณ)

มีใจข้องแวะอยู่ในกามคุณไป

เหมือนห้วงน้ำใหญ่พัดพา

เอาชาวบ้านผู้หลับใหลไปฉะนั้นฯ

เมื่อพระสัทธรรมเทศนาจบลง  ชนเป็นอันมาก ได้บรรลุพระอริยผลทั้งหลาย  มีพระโสดาปัตติผลเป็นต้น  พระสัทธรรมเทศนามีผลมากแก่มหาชน.