จิตตวรรค:08.เรื่องนันทโคปาลกะ

08. เรื่องนันทโคปาลกะ

พระศาสดา  เมื่อประทับอยู่ในโกศลชนบท  ทรงปรารภนายโคบาลชื่อนันทะ ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 42 นี้

นายนันทะเป็นนายโคบาล(เลี้ยงโค) ซึ่งคอยเลี้ยงโคให้แก่ท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี  แม้ว่าเขาจะเป็นแค่คนเลี้ยงโคแต่เขาก็เป็นคนมีทรัพย์มาก ในบางครั้งเขาจะไปที่บ้านของอนาถบิณฑิกเศรษฐี พบพระศาสดาและได้ฟังธรรมของพระองค์  เขาได้ทูลนิมนต์พระศาสดาให้เสด็จไปที่บ้าน แต่พระศาสนายังมิได้เสด็จไปในทันที โดยตรัสว่ายังไม่ถึงเวลาที่จะเสด็จไป  ต่อมาขณะที่พระศาสดาทรงจาริกไปกับพระภิกษุสงฆ์นั้นก็ได้ทรงแวะไปเยือนนันทะที่บ้านของเขา  โดยทรงทราบว่าถึงเวลาแล้วที่เขาจะได้รับคำสอนที่เหมาะสม  นันทะได้ถวายบังคมพระศาสดาและได้ทำการต้อนรับพระศสดาและภิกษุสงฆ์ทั้งหลายด้วยความเคารพ ได้นำนมโคและผลิตผลจากนมโคตรรวมทั้งภัตตาหารที่ดีๆมาถวายเป็นเวลา 7 วัน  ในวันที่ 7 นั้นหลังจากที่ได้ฟังพระสัทธรรมเทศนาของพระศาสดาแล้ว นันทะได้บรรลุพระโสดาปัตติผล เมื่อพระศาสดาเสด็จกลับในวันนั้น นันทะได้ถือบาตรตามเสด็จพระศาสดาเป็นระยะทางไกลพอสมควร แล้วก็ถวายบังคมลาและเดินทางกลับบ้าน

ในทันใดนั้นเอง นายพรานคนหนึ่งซึ่งเป็นศัตรูเก่าของนันทะ ได้ใช้ศรยิงเขาตาย  เมื่อพระภิกษุทั้งหลายที่ติดตามมาข้างหลังพระศาสดา เห็นนันทะนอนตายอยู่ ก็ได้นำความขึ้นกราบทูลพระศาสดาว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  เพราะพระองค์เสด็จมาที่นี่ นันทะจึงได้ถวายมหาทานแก่พระองค์ ได้ตามส่งเสด็จพระองค์แล้วถูกฆ่าตายเมื่อตอนเดินทางกลับมาบ้าน” พระศาสดามีดำรัสตอบภิกษุทั้งหลายเหล่านั้นว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ไม่ว่าเราจะมาหรือไม่  การรอดพ้นจากความตายของนันทะย่อมไม่มี  เพราะจิตที่ตั้งไว้ผิดแล้ว สามารถสร้างความเสียหายร้ายแรงต่อผู้นั้นยิ่งกว่าที่ศัตรูหรือโจรกระทำต่อกันเสียอีก
 

จากนั้นพระศาสดาได้ตรัสพระธรรมบท พระคาถาที่ 42 ว่า

ทิโส ทิสํ ยนฺตํ กยิรา

เวรี วา ปน เวรินํ

มิจฺฉาปณิหิตํ จิตฺตํ

ปาปิโย นํ ตโต กเรฯ

จิตที่ตั้งไว้ผิด

ย่อมสร้างความเสียหายให้ยิ่งกว่า

ที่โจรหรือศัตรู

จะพึงทำให้กันเสียอีก.

เมื่อพระสัทธรรมเทศนาจบลง  ชนเป็นอันมาก บรรลุพระอริยผลทั้งหลาย  มีพระโสดาปัตติผลเป็นต้น  พระสัทธรรมเทศนามีประโยชน์แก่มหาชน.